التکرار اللفظی فی القرآن: أسبابه وفوائده

Authors

علی غضنفری

abstract

إنّ التکرار قبیح فی الکتب العادیة البشریة عدا کتاب ‏اللّه‏ تعالی لأنّه کتاب معجز ولا یمکن تصور التکرار فی کلام الله دون أسرار وأسباب. فعلی فرض عدم وجود التکرار المعنوی فی القرآن والقول بأنّ التکرار فی القرآن لفظی، وأنّه فی الحقیقة تنویع لا تکرار، فلابدّ أن نبحث عن الأسباب الموجبة للتکرار اللفظی فی القرآن و فوائده. فالتکرار من الصنائع الأدبیة فی کلام العرب وهو أسلوب من أسالیب البلاغة یستعملونه فی خطاباتهم؛ لأنه یزید الکلام بلاغةً إذا کان فی محله و جاء وفقاً لمقتضی الحال، لذلک وجد التکرار فی أشعار العرب البلیغة. فضلاً عن أنّ بعض الآیات قد تکرر نزولها فالتکرار هنا ینبو عن تعدد النزول. ومن فوائد التکرار فی القرآن: التأکید و التقریر، الموعظة کوجه من وجوه الإعجاز، التحدی، إثبات عدم التحریف؛ فلو کان القرآن جمع بعد رسول‏ اللّه‏(ص) لحذف بعض ما فیه، رعایة الموسیقی والنظم، إیجاد الرعب والیأس فی نفوس الأعداء أو مکذبی النبوة والمعاد، المبالغة فی مدح بعض الناس لأعمالهم الحسنة أو الذّمّ وشدة التنکیر وإغلاظ العقاب علی البعض الآخر لاعتقاداتهم الفاسدة، التفسیر والتوضیح، التأثیر فی عمق ‏النفوس، التفکر والتدبر فی أسرار التکرار، الوعد و الوعید لفئة خاصة کالمنافقین. و علی هذا فإنّ القرآن مشتمل علی معان سامیة لا تستوعبها الکلمات العربیة المحدودة، فاقتضی التکرار فی ألفاظه کـأسلوب أدبی لإبلاغ المعانی.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

دراسة التکرار فی قصة موسی وفرعون فی القرآن الکریم

من المواصفات الفنیة، والجمالیة للقصص القرآنیة، ظاهرة التکرار التی تدل بدورها علی خضوع الجانب الفنی للجانب الرسائلی. فهناک مشاهد من القصص القرآنیة، جاءت مکررة، ومنتشرة فی السور القرآنیة، لکنه لایطلق علیها عنوان التکرار بما تحمله الکلمة من معناها المألوف، إلا عن تسامح لغوی. تعتبر قصة موسی، وفرعون أکثر القصص القرآنیة تکرارا، والذی یجعله الباحثون من قبیل هذا التکرار، هو إما الإتیان بمختار من القصة ...

full text

التحلیل البلاغی لأسباب اختلاف حروف المعانی فی المتشابه اللفظی من القرآن

متشابه لفظی قرآن آیاتی هستند که اکثر الفاظشان با هم شبیهند و اندکی از آن ها با هم متفاوتند. این تفاوت ها گوناگونند و یکی از آن ها تفاوت در حروف معانی است که این مقاله در صدد بررسی علل بلاغی این تفاوت برآمد و به تحلیل و توصیف این آیات پرداخت و به نتائج زیر رسید : این تفاوت ها حکیمانه و هدفمند است و به هیچ وجه تشابه اکثر اجزاء این آیات، دلیل ترادف حروف معانی در آن ها نیست؛ برعکس ،این تفاوت ها بی...

full text

التحلیل البلاغی لأسباب اختلاف حروف المعانی فی المتشابه اللفظی من القرآن

متشابه لفظی قرآن آیاتی هستند که اکثر الفاظشان با هم شبیهند و اندکی از آن ها با هم متفاوتند. این تفاوت ها گوناگونند و یکی از آن ها تفاوت در حروف معانی است که این مقاله در صدد بررسی علل بلاغی این تفاوت برآمد و به تحلیل و توصیف این آیات پرداخت و به نتائج زیر رسید : این تفاوت ها حکیمانه و هدفمند است و به هیچ وجه تشابه اکثر اجزاء این آیات، دلیل ترادف حروف معانی در آن ها نیست؛ برعکس ،این تفاوت ها بی...

full text

التکرار الهندسی فی شعر عبد الرحیم محمود

تکرار یکی از شاهکار‌های سبک شناسی در متن ادبی است که پژوهشگران به طور ویژه به نقد و بررسی آن در شعر پرداخته‌، و از نتایج و تأثیرات آن سخن گفته‌اند، و دلالت‌های معنایی و ساختاریی آن را بیان نموده‌اند. یکی از شاعران که در شعر خود از تکرار بهره جسته -تا مصیبت‌های مردم کشورش را بازگو کند- عبد الرحیم محمود است. او شاعری انقلابی و مبارز بوده که فریاد بر علیه غاصبین بر می‌آورد و هرگز آرام نمی‌گیرد. او...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
دراسات فی العلوم الإنسانیة

Publisher: جامعة تربیت مدرس

ISSN 1735-5052

volume 20

issue 4 2014

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023